Zagraj w ciemno! Edukacyjna gra planszowa

Pomysł na grę planszową w bibliotece z wykorzystaniem książek popularnonaukowych.

„Zagraj w ciemno” to edukacyjna gra planszowa, która zaznajamia dzieci i ich opiekunów z niesamowitymi zjawiskami, które dzieją się w nocy wśród zwierząt, roślin i ludzi. Pomysł na warsztat polega na opracowaniu przez uczestników gry planszowej podczas Nocy Bibliotek. Tworzenie gry przez zawodników ma na celu zaznajomienie ich z bibliotecznym księgozbiorem popularnonaukowym będącym kompendium wiedzy na każdy temat. Nazwa gry „Zagraj W CIEMNO!” zdradza nie tylko tematykę związaną z ciemnością, ale również zachęca uczestników do przystąpienia do zajęć „na ślepo, nie mając żadnych danych o określonej sprawie, bez rozeznania w sytuacji”.

Przebieg warsztatów:

Rozpocznij spotkanie od pokazania uczestnikom bogatego księgozbioru popularnonaukowego, przedstawiając krótko najbardziej atrakcyjne książki o dinozaurach, kosmosie, zwierzętach, sportowcach, pozycje geograficzne, czy np. książki motoryzacyjne. Następnie wyróżnij książki, których tematem jest noc, ciemność, nocne zjawiska atmosferyczne (np. „Wielka księga ciemności”, „Po ciemku, czyli co się dzieje w nocy”, „Jak zwierzęta śpią”, seria książek „Ciekawe dlaczego?”). Zaproponuj uczestnikom stworzenie gry planszowej „Zagraj W CIEMNO!”, w której to będą mogli zdobyć wiedzę na temat otaczającego ich świata, który dzieje się w nocnej aurze.

W zależności od liczby uczestników i możliwości, którymi dysponujesz przygotuj jedną planszę dla wszystkich, lub po egzemplarzu na rodzinę. Przy pierwszym rozwiązaniu plansza zostanie w bibliotece i będzie służyła czytelnikom przez kolejne dni, przy drugim gracze zatrzymają ją na własność.  Przygotuj wcześniej projekt planszy, wydrukuj emblematy kart zadań. Możesz stworzyć swój projekt rozrysowując pola na arkuszu papieru, lub skorzystać z gotowego wzoru (załącznik).

Główne zadaniem uczestników jest opracowanie kart wiedzy i pytań. Kolejnym elementem jest pokolorowanie planszy i rozgrywka. W celu uatrakcyjnienia zabawy zaproponuj rozgrywkę przy zgaszonym świetle, w ciemności, z latarką w ręku lub czołówce.

Potrzebne będą:

– załącznik: plansza do gry, papierowa kostka, pionki do gry, karty wiedzy, karty pytań

– książki popularnonaukowe o tematyce związanej z nocą

– długopisy, mazaki, kredki

– latarki.

Wersja rodzinna:

Rozdaj każdej rodzinie planszę do gry wraz z jedną z tematycznych książek. Poproś, aby dzieci wspólnie z rodzicami zapoznały się z jej treścią, a następnie zapisały każdą z minimum 10 ciekawostek na osobnej karcie wiedzy.  Kolejnym elementem jest zapisanie pytań do powyższych informacji, każde pytanie na osobnej karcie np.: Na co poluje późnym wieczorem jeż? Wymień 3 źródła światła? Powiedz, kto pracuje nocą? itp. W zależności od wieku uczestników pytania mogą mieć różny stopień trudności.

W dalszej części warsztatów rozdaj uczestnikom kredki i mazaki, aby mogli pokolorować pionki do gry, planszę.  Poprzez domalowywanie pól specjalnych (np. strzałki, które spowodują cofnięcie się, lub przejście na odpowiednie pole), miejsc w których gracze wylosują kartę wiedzy, lub pytanie, gracze nadają planszy indywidualny charakter.

Zasady gry:

Każdy z graczy losuje kartę kostki i ta osoba, która wylosuje największą liczbę oczek rozpoczyna grę przesuwając swój pionek z pola start. Jeśli gracz stanie na polu ze znakiem zapytania musi odpowiedzieć na pytanie – losuje kartę pytań. Poprawna odpowiedź sprawia, że gracz rzuca jeszcze raz kostką. Jeśli zawodnik stanie na polu z wykrzyknikiem, to musi pobrać kartę wiedzy i głośno ją przeczytać. W nagrodę przesuwa pionek o jedno pole do przodu. Pozostałe zasady gry ustalają zawodnicy na etapie jej  tworzenia: np. gdy gracz stanie na polu nr 13 to traci kolejkę, gdy stanie na polu nr 16 to przesuwa pionek na pole nr 23 itp. Gra kończy się w momencie dotarcia zawodnika do mety.

II

Pudełko z bajką – tworzenie mini teatrzyku z bohaterami książki „A właśnie, że noc! A właśnie, że dzień!”

Pudełko z bajką to pomysł na wykonanie z czytelnikami kompaktowej, mobilnej „sceny” do tworzenia  bajkowych opowieści. Zajęcia mają na celu uruchomić twórcze myślenie u dzieci, rozwinąć wyobraźnię oraz zachęcić je do wyrażania swoich myśli, opinii.

Przebieg warsztatów:

1. Spotkanie rozpocznij od rozgrzewki wyobraźni i zaproponuj dzieciom metodę dyskusyjną zwaną słoneczkiem. Działanie podzielone jest na dwa etapy: z właśnie, że dzień!; a właśnie, że noc!

A właśnie, że noc! Uczestnicy swobodnie wypowiadają się na dany temat, a ich opinie nie są przez nikogo oceniane.  Tematem waszej rozmowy będzie wyższość nocy nad dniem. Efektem będzie ranking opinii. W tym celu rozłóż na podłodze kartkę z napisem Noc Bibliotek. Poproś dzieci, aby każde z nich zastanowiło się czym ten dzień różni się od pozostałych. Następnie uczestnicy  zapisują na kartkach  hasłowo swoje odpowiedzi na pytanie: dlaczego Noc w bibliotece jest wyjątkowa ze względu na tę porę dnia? Każde dziecko zapisuje trzy odpowiedzi. W celu uatrakcyjnienia zadania możesz przygotować kartki w kształcie gwiazdek. Dzieci układają swoje odpowiedzi na podłodze w taki sposób, aby gwiazdki z tą samą opinią znajdowały się w tej samej okolicy. Kolejne osoby dokładają swoje kartki. Po ułożeniu wszystkich gwiazdek zapoznajcie się z wszystkimi odpowiedziami, połączcie je tworząc gwiazdozbiór. Najprostszym rozwiązaniem jest rozklejenie papierowej taśmy malarskiej, która wyznaczy na podłodze obrys  gwiazdozbioru. Odpowiedzi, które znajdowały się w tej samej okolicy otoczcie jednym kręgiem. Odmienne opinie połączcie jednym ciągiem taśmy
i zastanówcie się czy układ gwiazd, który otrzymaliście jest do czegoś podobny. Nazwijcie go!

A właśnie, że dzień! Poproś chętne dzieci aby teraz zrobiły ranking atrakcyjności dnia nad nocą. Poproś dzieci, aby każde z nich zastanowiło się czym Dzień w bibliotece różni się od Nocy. Tak jak  w przypadku pierwszej części rozłóż na podłodze kartkę z napisem Dzień Bibliotek. Poproś dzieci aby swoje odpowiedzi zapisywały na osobnych karteczkach (długich i wąskich). Każde dziecko zapisuje trzy odpowiedzi. Dzieci układają swoje odpowiedzi na podłodze w taki sposób, aby utworzyć krąg, a karteczki z tą samą opinią dokładane były do poprzednich i tworzyły tym samym promienie słońca. Najdłuższy promień wyznaczy najważniejsze dla grupy walory dnia. Odczytajcie wszystkie odpowiedzi.

2. Poproś, aby chętne dzieci wyraziły swoją opinię zajmując miejsce  w odpowiedniej przestrzeni Dzień w bibliotece/Noc w bibliotece i zadecydowały czy lubią dzień, czy noc. Przeczytaj uczestnikom warsztatów książkę Przemysława Wechterowicza „A właśnie, że noc! A właśnie, że dzień!” i przejdźcie do wykonania pracy plastycznej.

3. Wykonajcie teatrzyk papierowy z pudełka po butach z postaciami i wymiennym tłem (noc i dzień), a następnie odegrajcie wymyśloną przez siebie bajkę. Przy tworzeniu opowieści ważne będą odpowiedzi na pytania: kto? gdzie? kiedy? co się stało? jak się zakończyło? Pozwól dzieciom wybrać bohatera bajki. Aby ułatwić dzieciom zadanie przygotuj bazę postaci (kot, duch, czapla, dziewczynka, wilk, niedźwiedź, słońce, księżyc, wielbłąd, ślimak, potwór, mysz itp.) Pozwól dzieciom zadecydować, czy ich opowieść będzie miała miejsce za dnia, czy w nocy. Punktem wyjścia niech będzie odpowiedź na pytanie: dlaczego wylosowany bohater (np. kot) lubi noc, a następnie wymyślenie historii.  Dlaczego księżyc lubi noc? Pudełko z kukiełkami umożliwi dzieciom kreatywną zabawę plastyczną i tworzenie opowieści.

Instrukcja wykonania teatrzyku z kukiełkami. Potrzebne będą: pudełka po butach (po jednym dla każdego uczestnika), pastele olejne, patyczki do szaszłyków, blok techniczny, taśma klejąca. Pudełko na buty będzie sceną do przedstawienia, dlatego należy postawić je poziomo i zrobić nacięcie na ścianie, która jest „sufitem”. Nacięcie umożliwi manewrowanie kukiełkami, które wsuwane będą od góry. Dzieci rysują na papierze postaci, wycinają je i doklejają za pomocą taśmy klejącej patyk od szaszłyka. Patyk montowany jest w taki sposób, aby umożliwić włożenie kukiełki do pudełka od jego górnej strony. Dekorację stworzy arkusz papieru doklejony do tylnej ściany pudełka. Tło doklejamy w taki sposób, aby można było go co jakiś czas wymieniać. Dobrym rozwiązaniem są masy mocujące wielokrotnego użytku (plastelina). W zależności od projektu, który dzieci wymyśliły rysują na kartce  dzienne tło lub nocne. Niewielkie pudełko zamienione na scenę teatralną może być uzupełniane o kolejne rekwizyty i elementy dekoracji, zachęca dzieci do zabawy w domu, jak i zabierania ze sobą jako kreatywnej zabawki np. do koleżanki, lub kolegi.  

III

PÓŁ na pół – akcja rozdawania wierszy w mieście nocą

Pół na pół to pomysł na warsztat z tworzeniem pocztówek literackich, które trafią do osób, które wykonują obowiązki służbowe w porze nocnej. Celem ćwiczenia jest wyjście poza budynek biblioteki z wierszami, wzmocnienie więzi lokalnych wśród mieszkańców miasta i promocja twórczości. Tytuł spotkania nawiązuje do wierszy, których teksty uczestnicy dostaną tylko w połowie. Kolejną połówkę będą musieli samodzielnie uzupełnić.

Fragment wiersza Noc nad miastem

W mieście już dawno………………………..

Mrok większość ludzi………………………..

Sen pod kołderkę zapędził ……………….

A w górze księżyc jak ………………………..

Ziewa i mruczy coś…………………………….

Warsztaty zbudowane są z trzech części, które tworzą: uzupełnianie wiersza połówkowego i malowanie do niego ilustracji; wybór w mieście miejsc związanych z treścią wierszy; zostawienie pocztówek w miejscach użyteczności publicznej. Punktem wyjścia do działania są wiersze Agnieszki Frączek „Miasto nocą”, które uczestnicy będą mieli za zadanie dokończyć. W tym celu rozdaj dzieciom wydrukowane połówki wierszy Agnieszki Frączek. Ważne, aby teksty nawiązywały do miejsc, które można zlokalizować w mieście (np. dworzec, remiza strażacka, szpital/przychodnia, apteka, stacja benzynowa). Wiersze wydrukuj na sztywnym papierze, lub poproś dzieci o naklejenie ich na sztywny arkusz dowolnego formatu. Jedna strona kartki będzie zapełniona wierszem, a na czołowej znajdzie się ilustracja do wiersza.

Poproś chętne dzieci o odczytanie swoich pomysłów, przeczytajcie również wiersze Agnieszki Frączek. Zastanówcie się wspólnie nad dotarciem do miejsc wymienionych w wierszach i udajcie się na wycieczkę. Pojawienie się grupy czytelników ze specjalną literacką pocztówką wzbudzi niewątpliwie zaciekawienie wśród jej odbiorców, a cała akcja będzie okazją do poinformowania mieszkańców o dorocznej akcji jaką jest Noc Bibliotek.